Badanie biochemiczne krwi obejmują analizę składników osocza krwi. Dostarczają one wielu cennych informacji i wskazówek ułatwiających postawienie właściwej diagnozy. Badanie osocza pokazuje min. poziom białek, hormonów, enzymów, elektrolitów a także składników śladowych w organizmie. Biochemia krwi daje pogląd na funkcjonowanie prawie wszystkich narządów i gruczołów, ocenę stanu nawodnienia i stanu odżywienia. Poniżej przedstawiamy poszczególne parametry i wskazówki jak interpretować wyniki badań medycznych biochemii krwi, normy i wartości referencyjne.
Aminotransferaza alaninowa
|
| Inne nazwy i skróty: |
ALAT, AIAT, ALT, GPT, SGPT, Serum glutamic pyruvic transaminase, Alanine aminotransferase, Alanine transaminase |
| Opis: |
Jest to enzym wewnątrz komórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w wątrobie, niższe w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym i nerkach. Pojawienie się podwyższonych aktywności enzymu w osoczu wskazuje raczej na uszkodzenie komórek, a nie zaburzenia funkcji narządu. |
| Normy |
5-40 U/I (85-680 nmol/l) |
| Powyżej normy: |
Wzrost ALAT jest zależny od rodzaju i rozległości uszkodzenia. Wzrost do poziomu 40-200 U/l może być spowodowany przez: fizjologiczny wzrost u noworodków, choroby wątroby, zapalenie trzustki, hemoliza. Wzrost do poziomu 200-400 U/l: cholestazy wątrobowe, marskość wątroby – równolegle obserwuje się podwyższone wartości AspAT, zawał mięśnia sercowego – znacznie wyższe wartości AspAT, mononukleoza zakaźna – maksymalne wartości enzymu występują w drugim tygodniu po zakażeniu, w piątym następuje powrót do wartości prawidłowych, pierwotny niedobór karnityny, leczenie dużymi dawkami salicylanów, przewlekłe leczenie fibratami, przewlekłe leczenie pochodnymi sulfonylomocznika I generacji. Wzrost do wartości 400-4000U/l: wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, niewydolność krążenia. |
| Poniżej normy: |
Spadek stężenia enzymu wskazuje na chorobę miąższu wątroby. |
^ powrót na górę strony ^
Aminotransferaza asparaginianowa
|
| Inne nazwy i skróty: |
AspAT, AST, GOT, SGOT, Aspartate transaminase, Aspartate aminotransferase, Serum glutamic oxaloacetic transaminase |
| Opis: |
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w mięśniu sercowym, wątrobie, mięśniach szkieletowych, nerkach i erytrocytach. |
| Normy |
5-40 U/l (85-680 nmol/l) |
| Powyżej normy: |
Aktywność wzrasta w w przypadku obumarcia komórek jak również ich uszkodzeniu komórek spowodowanym niedotlenieniem lub działaniem toksyn, a nie zaburzenia funkcji narządu. Wzrost do poziomu 40-200 U/l może być spowodowany przez: mononukleozę zakaźną, alkohol etylowy (ostre stany upojenia alkoholowego) – hemoliza in vivo lub in vitro, inne choroby wątroby, zapalenie trzustki. Wzrost do poziomu 200-400 U/l: zawał mięśnia sercowego, zabiegi chirurgiczne, choroby mięśni szkieletowych (miopatie, dystrofie), przewlekłe zapalenie wątroby. Wzrost do wartości 400-4000 U/l: zawał mięśnia sercowego, ostre reumatoidalne zapalenie mięśnia sercowego, zabiegi kardiochirurgiczne, intensywny masaż serca, wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, nowotwory wątroby, zapalenie dróg żółciowych, pozawątrobowa niedrożność kanalików żółciowych, kamica żółciowa, nowotwór trzustki, zwłóknienie przewodów żółciowych. Duże podwyższenie wartości tego enzymu, przy jednoczesnym małym podwyższeniu ALATu może wskazywać na chorobę Wilsona. |
| Poniżej normy: |
Obniżenie poziomu występuje u chorych dializowanych |
^ powrót na górę strony ^
Białko C-reaktywne
|
| Inne nazwy i skróty: |
CRP, C-Reactive Protein |
| Opis: |
Białko C-reaktywne jest jest gamma-globuliną produkowaną w wątrobie i w zmienionej miażdżycowo błonie wewnętrznej tętnic i wydzielane do krwi, a jego produkcja wzrasta w stanach zapalnych. CRP od wielu lat jest używane jako wskaźnik zakażenia bakteryjnego lub wirusowego oraz do monitorowania ciężkości stanów zapalnych związanych z chorobami autoimmunologicznymi i zapalnymi. Białko C-reaktywne należy do białek tzw. ostrej fazy, pełniących rolę eliminacyjną wobec toksycznych substancji powstających podczas uszkodzenia tkanek. |
| Normy |
0,08-3,1 mg/l |
| Powyżej normy: |
Wartości powyżej normy obserwuje się w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych oraz infekcjach pasożytniczych, rozległych urazach, oparzeniach, w okresach pooperacyjnych, w przypadku chorób nowotworowych złośliwych, w układowych chorobach tkanki łącznej, przy toczniu, reumatoidalnym zapaleniu stawów, przy zawale serca, przy ostrym zapaleniu trzustki |
| Poniżej normy: |
Wartości poniżej normy występują we wrodzonych zaburzeniach syntezy tych gamma-globulin. Ponadto w chorobach nowotworowych, w czasie stosowania leków immunosupresyjnych (np. glikokortykosteroidów, cyklofosfamidu), w zespole nerczycowym. |
^ powrót na górę strony ^
Białko całkowite
|
| Inne nazwy i skróty: |
B.c., T.p., Total protein |
| Opis: |
Białko stanowi ważny składnik osocza utrzymujący ciśnienie wewnątrz naczyniowe. Stanowi mieszaninę albumin, globulin, fibrynogenu, glikoprotein, lipoprotein i innych. Białka osocza ulegają stałej odnowie i degradacji. Stężenie białka we krwi zależy od jego podaży w pokarmach, od syntezy głównie w wątrobie i komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego oraz od stopnia utraty białek przez nerki, przewód pokarmowy, skórę i płuca. |
| Normy |
60-80 g/l (6,0-8,0 g/dl)W tej ilości znajdują się:
55-65% albumin
3-5% alfa1-globulin
7-10% alfa2-globulin
9-13% beta-globulin
14-20% gamma-globulin |
| Powyżej normy: |
Wartości podwyższone mogą być spowodowane przez: wytwarzanie białek patologicznych (szpiczak mnogi, choroba Waldenstroma), wzmożone wytwarzanie białek fizjologicznych (marskość wątroby, kolagenozy, przewlekłe stany zapalne, skaza hiperglobulinowa), znaczne odwodnienie organizmu. |
| Poniżej normy: |
Wartości obniżone mogą być spowodowane przez: niedostateczną podaż białka (wadliwe żywienie, niedożywienie, jadłowstręt, dieta ubogobiałkowa), upośledzenie wchłaniania białka z przewodu pokarmowego, nadmierna utrata białka przez przewód pokarmowy (enteropatia wysiękowa, przewlekłe stany zapalne jelit), nadmierna utrata białka przez nerki (zespół nerczycowy), nadmierna utrata białka przez skórę (oparzenia, stany zapalne skóry z wysiękiem), nadmierna utrata białka przez płuca (rozstrzenie oskrzeli), przewlekłe krwawienie z różnych narządów, niedostateczna synteza białka (stany uszkodzenia miąższu wątroby), wzmożenie katabolizmu białka (posocznica, nadczynność tarczycy, choroby nowotworowe). |
^ powrót na górę strony ^
Bilirubina całkowita
|
| Inne nazwy i skróty: |
TBIL, BIL-T, Bilirubin, Total bilirubin |
| Opis: |
Bilirubina jest żółtym barwnikiem pochodzącym z rozpadu krwinek czerwonych (przemiany grupy hemowej cząsteczki hemoglobiny) i jest to bilirubina wolna. Z osocza krwi bilirubina przedostaje się do wątroby, gdzie zostaje sprzężona estrowo z kwasem glukuronowym i jest ona wtedy określana jako bilirubina bezpośrednia lub sprzężona, a następnie zostaje wydalona do dróg żółciowych, zagęszczona w pęcherzyku żółciowym, nadając żółci jej charakterystyczną barwę. Wartość bilirubiny wolnej i sprzężonej określa się jako bilirubina całkowita. |
| Normy |
Dorośli: do 1,1 mg/dl (do 19 µmol/l)
Noworodki 1 dzień: do 4 mg/dl (do 68 µmol/l)
Noworodki 3 dni: do 10 mg/dl (do 17 µmol/l)
Noworodki 1 miesiąc: do 1 mg/dl (do 17,1 µmol/l) |
| Powyżej normy: |
Wzrost wartości stężenia bilirubiny całkowitej może być wywołany następującymi przyczynami: naturalnie podwyższony poziom bilirubiny występuje podczas ciąży oraz u noworodków, żółtaczka, choroba Gilberta, zespół Criglera-Najjara, marskość żółciowa wątroby, stwardniające zapalenie dróg żółciowych, rak dróg żółciowych, kamica przewodowa, trzustki, zatrucie muchomorem sromotnikowym, alkoholowa choroba wątroby. Stężenie bilirubiny w surowicy krwi podwyższa ponadto wiele leków o działaniu uszkadzającym miąższ wątroby takich jak: erytromycyna, nitrofurantoina, fenotiazyna, fenylobutazon, kwas etakrylowy. |
| Poniżej normy: |
|
^ powrót na górę strony ^
Cholesterol
|
| Inne nazwy i skróty: |
TCHOL (cholesterol całkowity)
LDLCHOL (frakcja LDL cholesterolu)
HDLCHOL (frakcja HDL cholesterolu) |
| Opis: |
Cholesterol produkowany w wątrobie lub dostarczany z pożywieniem jest składnikiem błon komórkowych, hormonów sterydowych, żółci. Wątroba jest również miejscem syntezy białek pełniących funkcje nośnikowe dla cholesterolu. Około 60-70% cholesterolu krążącego we krwi jest w postaci estrów kwasów żółciowych a około 30% w postaci wolnej. Cholesterol występujący w surowicy krwi związany jest z różnymi frakcjami lipoprotein pełniących różne funkcje w organizmie. W stanach fizjologicznych około 50-75% cholesterolu całkowitego jest związana z frakcją LDL, 20-35% z frakcją HDL. Cholesterol zawarty w LDL (zły cholesterol) działa miażdżycotwórczo, w HDL (dobry cholesterol) przeciwmiażdżycowo. |
| Normy |
Cholesterol całkowity:
wartości prawidłowe: 150-200 mg/dl (3,9-5,2 mmol/l)
wartości graniczne: 200-250 mg/dl (5,2-6,5 mmol/l)
Cholesterol LDL (zły cholesterol):
wartości prawidłowe: < 135 mg/dl (< 3,5 mmol/l)
wartości graniczne: 135-155 mg/dl (3,5-4,0 mmol/l)
Cholesterol HDL (dobry cholesterol):
wartości prawidłowe:
Kobiety: 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l),
Mężczyźni: 35-70 mg/dl (0,9-1,8mmol/l)
Im wyższe stężenie tej frakcji tym lepiej |
| Powyżej normy: |
Wzrost stężenia cholesterolu całkowitego występuje we wrodzonej wzmożonej syntezie cholesterolu (hiperlipoproteinemii), w niewydolności nerek, cukrzycy, łuszczycy, alkoholizmie, zespole nerczycowym, w niedoczynności tarczycy, zastoju żółci, poprzez spożywania pokarmu bogatego w cholesterol.Podwyższony poziom cholesterolu LDL może świadczyć o miażdżycy i chorobach układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa i zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa kończyn dolnych. |
| Poniżej normy: |
Spadek stężenia cholesterolu całkowitego wywołują choroby wątroby, takie jak zaawansowana marskość wątroby, ostra i podostra martwica wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, infekcje związane z uszkodzeniem wątroby, a poza tym stan głodzenia, posocznica, nadczynność tarczycy, niedokrwistości.Obniżony poziom cholesterolu HDL jest jest czynnikiem ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej. Cholesterol HDL obniża się przejściowo w przypadku gwałtownie przebiegających chorób, bezpośrednio po zawale serca oraz po urazach. |
^ powrót na górę strony ^
Dehydrogenaza mleczanowa
|
| Inne nazwy i skróty: |
LDH, LD, Lactate dehydrogenase |
| Opis: |
Jest to enzym występujący we wszystkich komórkach ustroju. LDH w wyniku obumarcia komórek lub w stanach zwiększonej przepuszczalności błon komórkowych spowodowanych niedokrwieniem, zaburzeniem równowagi jonowej krwi lub toksynami z łatwością przedostaje się do surowicy krwi. |
| Normy |
120-230 U/l (1333-3500 nkat/l) |
| Powyżej normy: |
Wzrost aktywności do 400-2300 U/I obserwuje się już w 12-24 h po zawale, utrzymuje się on aż do 10 doby. Wśród innych przyczyn nieprawidłowych wartości tego enzymu można wymienić: wirusowe zapalenie wątroby, nowotwory wątroby, uszkodzenia mięśni, anemię hemolityczną, atrofię mięśni (zwłaszcza w początkowej fazie), zapalenie płuc, rzadziej ostre zapalenie trzustki, choroby nerek, anemię megaloblastyczną. Aktywność dehydrogenazy mleczanowej jest również znacząco wyższa u dzieci do 2-3 roku życia. |
| Poniżej normy: |
Spadek aktywności nie ma znaczenia diagnostycznego. |
^ powrót na górę strony ^
Fibrynogen
|
| Inne nazwy i skróty: |
Fibrinogen |
| Opis: |
Fibrynogen jest to białko produkowane w wątrobie, które uczestniczy w procesie tworzenia skrzepu, rozpuszczalny prekursor fibryny. Określany jest też jako I czynnik krzepnięcia krwi. |
| Normy |
200-500 mg/dl (2-5 g/l) |
| Powyżej normy: |
Wartości podwyższone są obserwowane podczas ciąży (objaw prawidłowy), podczas miesiączki, w ostrych stanach zapalnych, w kolagenozach, w zespole nerczycowym, w nowotworach (ziarnica złośliwa, rak oskrzela, białaczki). |
| Poniżej normy: |
Wartości obniżone są spotykane we wrodzonym niedoborze fibrynogenu, po ciężkich zabiegach operacyjnych, w zespole rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego, w sytuacjach nadmiernego zużycia fibrynogenu (posocznicy, choroby nowotworowej, marskości wątroby, hemolizy). |
^ powrót na górę strony ^
Fosfataza kwaśna
|
| Inne nazwy i skróty: |
ACP, FK, Acid phosphatase |
| Opis: |
Jest to enzym katalizujący rozkład fosforanów organicznych osiągający największą aktywność w kwaśnym pH, obecny w lizosomach prawie wszystkich komórek. Najwyższe stężenie osiąga w gruczole krokowym, wątrobie, erytrocytach, jelitach, trzustce, tkance kostnej (w osteoklastach). |
| Normy |
Dorośli: 0,1-0,63 U/l
Dzieci: 0,67-1,07 U/l |
| Powyżej normy: |
Zwiększony poziom występuje w raku (prostata), zapaleniu, przeroście lub po masażu gruczołu krokowego, w chorobach i nowotworach kości, w raku jelita i sutka, w nadmiernym rozpadzie krwinek czerwonych i płytek krwi, w chorobie Gauchera, w osteoporozie, chorobie Pageta, w nadczynności przytarczyc. U dzieci do okresu pokwitania aktywność fosfatazy kwaśnej jest około 2-5 razy większa. |
| Poniżej normy: |
Spadek aktywności nie ma znaczenia diagnostycznego. |
^ powrót na górę strony ^
Fosfataza alkaliczna (fosfataza zasadowa)
|
| Inne nazwy i skróty: |
ALP, Falk, FAL, FZ, Alkaline phosphatase |
| Opis: |
Jest to enzym uczestniczący w przemianie fosforanów organicznych, optimum działania tego enzymu występuje w zakresie alkalicznym, występuje w błonach komórkowych wielu tkanek. Jest enzymem obecnym głównie w kościach (50-60%), wątrobie (10-20%) i jelitach (30%). |
| Normy |
Dorośli: 20-70 U/l
Noworodki: 50-165 U/I
Dzieci: 20-150 U/I |
| Powyżej normy: |
Zwiększony poziom fosfatazy występuje w chorobach i nowotworach kości (krzywica, osteomalacja, choroba Pageta, nadczynność gruczołów przytarczycznych), w niedoborze witaminy D, niedoborem wapnia i fosforanów w diecie, zespołem Cushinga, chorobami nerek, w nowotworach brodawki większej dwunastnicy lub dróg żółciowych, w innych nowotworach produkujących fosfatazę zasadową (zespoły paranowotworowe). Fizjologiczny wzrost aktywności enzymu obserwuje się u wcześniaków, u dzieci w okresie dojrzewania oraz w trzecim trymestrze ciąży. |
| Poniżej normy: |
Przyczyną spadku aktywności mogą być: hipofosfatazemia, charakteryzująca się zaburzeniami kalcyfikacji kości, zaburzenia wzrostu kości (achondroplazja, kretynizm, niedobór kwasu askorbinowego). |
^ powrót na górę strony ^
Gamma-glutamylotransferaza
|
| Inne nazwy i skróty: |
GGT, GGTP, Gamma-glutamyltransferase |
| Opis: |
Jest to enzym związany z błonami komórkowymi, występuje głównie w wątrobie, nerkach, trzustce i gruczole krokowym. Katalizuje reakcję rozkładu (hydrolizy) wiązań peptydowych i przenosi reszty gamma-glutamylowe na aminokwasy lub peptydy. W związku ze zwiększoną jego aktywnością w gruczole krokowym, ogólna aktywność tego enzymu w surowicy jest wyższa u mężczyzn. |
| Normy |
Kobiety: 10-66 U/l
Mężczyźni: 18-100 U/l |
| Powyżej normy: |
Podwyższenie jego wartości do 120-1000 U/l może być skutkiem: ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki, ostrego zapalenia wątroby, infekcji wątroby, mononukleozy zakaźnej, choroby wrzodowej, choroby alkoholowej, leczenia lekami przeciwpadaczkowymi, leczenia rifampicyną stosowaną w terapii gruźlicy. |
| Poniżej normy: |
Jeżeli spadek aktywności enzymu pojawia się w przewlekłych chorobach wątroby, jest to wówczas zły czynnik rokujący. |
^ powrót na górę strony ^
Glukagon
|
| Inne nazwy i skróty: |
Glucagon |
| Opis: |
Glukagon jest hormonem produkowanym przez komórki alfa wysp trzustkowym Langerhansa, który wzmaga rozkład glikogenu na glukozę i syntezę glukozy oraz spalanie tłuszczy, natomiast hamuje syntezę glikogenu i syntezę tłuszczy. |
| Normy |
< 150 ng/l |
| Powyżej normy: |
Wartości podwyższone mogą być spowodowane nowotworem trzustki wytwarzającym hormon, ketozą cukrzycową, podażą pokarmów bogatych w białko, marskością wątroby, ostrą lub przewlekłą niewydolnością nerek. |
| Poniżej normy: |
|
^ powrót na górę strony ^
Glukoza
|
| Inne nazwy i skróty: |
GLUC, Cukier, Glucose |
| Opis: |
Główne źródło energii dla ustroju. Jej poziom zależy od dostarczania z pożywieniem, wytwarzania z aminokwasów i uwalniania z zapasów w wątrobie, a także zużycia przez tkanki. Podstawowym regulatorem jej poziomu we krwi jest insulina, która obniża poziom cukru, a także działające przeciwstawnie hormony – glukagon, hormon wzrostu, adrenalina, kortykosterydy, tyroksyna. |
| Normy |
Dorośli: 3,9-6,4 mmol/l (70-115 mg/dl)
Noworodki: 2,8-4,4 mmol/l (50-115 mg/dl)
Dzieci: 3,9-5,8 mmol/l (70-105 mg/dl) |
| Powyżej normy: |
Wzrost stężenia wywołują: cukrzyca insulinozależna typu 1, cukrzyca insulinoniezależna typu 2, cukrzyca kobiet ciężarnych, zaburzenia tolerancji glukozy, zaburzenia funkcji przysadki i nadnerczy, zespół Cushinga z często współistniejącą cukrzycą insulinooporną, gigantyzm i akromegalia, choroby trzustki – ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki u pacjentów dializowanych, hiperglikemia z powodu zwiększonej sekrecji adrenaliny, podanie adrenaliny, tyreotoksykoza, oparzenia (pierwsze 24 godziny). |
| Poniżej normy: |
Spadek stężenia natomiast powodują: przedawkowanie insuliny lub nieprzyjęcie posiłku po podaniu leku, przedawkowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych (sulfonylomoczników), hiperinsulinizm, niedoczynność hormonalna przysadki, nadnerczy, wrodzone bloki metaboliczne, alkoholizm, toksyczne uszkodzenie wątroby, chloroform, tetrachlorek węgla, etanol, paracetamol, salicylany, alfa-amanityna (zatrucie muchomorem sromotnikowym). |
^ powrót na górę strony ^
Kinaza kreatynowa
|
| Inne nazwy i skróty: |
CK, Creatine kinase |
| Opis: |
Jest zlokalizowana głównie w mięśniach prążkowanych, mięśniu sercowym i mózgu, jej wzrost może wystąpić po wysiłku. |
| Normy |
Kobiety: 40-285 U/l
Mężczyźni: 55-370 U/I |
| Powyżej normy: |
Wzrost aktywności do 2850-9250 U/l może pojawić się przy zawale mięśnia sercowego (obserwuje się jej podwyższenie już po 6 godz. od wystąpienia zawału, natomiast po 72 godz. poziom CK powinien wrócić do normy, zaś utrzymywanie się podwyższonej wartości CK stanowi złą prognozę), rabdomiolizie (rozpadzie mięśni prążkowanych), zatruciu strychniną z rabdomiolizą, zatruciu alfa-amanityną (muchomor sromotnikowy), zatruciu tlenkiem węgla, zespole zmiażdżenia mięśni, dystrofii mięśniowej. Wzrost aktywności do 1850 U/I pojawia się po zabiegach operacyjnych; przy urazach mięśni szkieletowych, w zapaleniu mięśni, przy urazach głowy, przy krwawieniu podpajęczynówkowym, w zespole Reya, w niedoczynności tarczycy. |
| Poniżej normy: |
Wartości poniżej normy mogą wskazywać na alkoholową chorobę wątroby lub reumatoidalne zapalenie stawów. |
^ powrót na górę strony ^
Kreatynina
|
| Inne nazwy i skróty: |
CREA, Creatinine |
| Opis: |
Stężenie kreatyniny w osoczu krwi jest wypadkową produkcji i wydalania, zależy bezpośrednio od masy mięśni i od sprawności wydalniczej nerek. |
| Normy |
62-124 mmol/l (0,7-1,4 mg/dl) |
| Powyżej normy: |
Zwiększoną produkcję powoduje: wysiłek fizyczny, akrogemalia, gigantyzm, Zwiększone ilości są też notowane u osób z dużą masą mięśniową i stosujących dietę mięsną. |
| Poniżej normy: |
Zmniejszone wydalanie może być wywołane: niewydolnością nerek, stosowaniem leków o ubocznym działaniu uszkadzającym nerki, zatruciami związkami organicznymi i nieorganicznymi. Spadek stężenia wywołują: głodzenie, stosowanie kortykosterydów. |
^ powrót na górę strony ^
Kwas moczowy
|
| Inne nazwy i skróty: |
URIC, Uric acid |
| Opis: |
Jest organicznym związkiem chemicznym, pochodną puryny. U człowieka jest produktem końcowym przemiany zasad purynowych, pochodzących z pokarmu. Około 75 % kwasu moczowego wydalane jest z moczem, a 25 % przechodzi do układu pokarmowego, gdzie jest rozkładany przez bakterie jelitowe. |
| Normy |
0,15-0,45 mmol/l (2,5-8,0 mg/dl) |
| Powyżej normy: |
Przyczyną wzrostu stężenia może być: zwiększona produkcja kwasu moczowego – dna moczanowa, choroby nowotworowe, łuszczyca, leczenie cystostatykami, niedotlenienie tkanek, duże uszkodzenie tkanek, nadmierna podaż puryn w diecie. |
| Poniżej normy: |
Zmniejszone wydalanie kwasu moczowego z moczem wywołują: niewydolność nerek, zwiększona reabsorpcja lub/i zmniejszona sekrecja, stosowanie diuretyków tiazydowych i salicylanów (w małych dawkach), ołów, kwasy organiczne, idiopatyczna hiperurikemia rodzinna. Spadek stężenia może być przyczyną zahamowanej reabsorpcji kanalikowej. |
^ powrót na górę strony ^
Mocznik
|
| Inne nazwy i skróty: |
UREA, Urea |
| Opis: |
Mocznik jest końcowym produktem przemiany azotowej białek. Stężenie mocznika we krwi jest wypadkową produkcji, która zachodzi wyłącznie w wątrobie i nerkowego wydalania, zwiększa się ona wraz z wiekiem. Ze względów metodycznych wartością oznaczaną jest azot mocznika: BUN. |
| Normy |
Norma dla mocznika: 2,5-6,4 mmol/l (15-39 mg/dl)
Norma dla azotu mocznika: 7-18 mg/dl |
| Powyżej normy: |
Wzrost stężenia mogą spowodować: dieta bogata w białka, nadmierny katabolizm białek w ustroju, np. gorączka, posocznica, krwawienia do przewodu pokarmowego, zmniejszone wydalanie z moczem, niewydolność nerek, niewydolność pozanerkową, np. zwężenie moczowodów. |
| Poniżej normy: |
Obniżenie poziomu mocznika może być wynikiem zwiększonego wydalania moczu, diety ubogiej w białko oraz ciąży. Ponadto może świadczyć o chorobach wątroby. |
^ powrót na górę strony ^
Trójglicerydy
|
| Inne nazwy i skróty: |
TRIG, TG, Triglicerydy, Triglycerides |
| Opis: |
Trójglicerydy są związkami chemicznymi zbudowanymi z trzech reszt kwasów tłuszczowych i glicerolu. Zawarte w pokarmie trójglicerydy są wchłaniane w jelicie, skąd jako chylomikrony są transportowane drogą krwi. Trójglicerydy magazynowane w tłuszczu stanowią rezerwę energetyczną. Badanie trójglicerydów wykonuje się najczęściej, gdy badany jest całkowity profil lipidowy organizmu. |
| Normy |
50-200 mg/dl (0,55-2,3 mmol/l) |
| Powyżej normy: |
Wzrost stężenia mogą powodować: hiperlipidemie pierwotne, złożona hiperlipidemia, pospolita hipertriglicerydemia, rodzinna dysbetalipoproteinemia, zespół chylomikronemii, hiperlipidemie wtórne, otyłość, nadmierne spożywanie alkoholu, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, niedomoga nerek, zapalenie trzustki, doustne środki antykoncepcyjne, dna moczanowa, niektóre beta-blokery, diuretyki tiazydowe, ciąża. |
| Poniżej normy: |
Spadek stężenia stwierdza się u osób przewlekle hospitalizowanych i u chorych psychicznie. |
^ powrót na górę strony ^
